Czym jest Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)?

Każda ubezpieczona osoba ma prawo do korzystania ze świadczeń Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) udzielanej przez lekarza POZ, inaczej lekarza rodzinnego. Jej celem jest sprawowanie kompleksowej opieki nad stanem zdrowia pacjenta i kierowanie całym procesem leczenia. W dalszej części artykułu poznasz funkcje, znaczenie i zasady funkcjonowania Podstawowej Opieki Zdrowotnej, dowiesz się, co wchodzi w zakres takich świadczeń i jak wybrać lekarza POZ!

POZ co to znaczy?

POZ to skrót od Podstawowej Opieki Medycznej stanowiącej fundament systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Ma za zadanie zapewnić wszystkim uprawnionym osobom kompleksowe i skoordynowane świadczenia opieki zdrowotnej w miejscu zamieszkania. Jest punktem wejścia dla pacjentów do systemu opieki oraz skuteczną metodą zapobiegania, diagnozowania i leczenia chorób.

W praktyce POZ daje pacjentom możliwość skorzystania z szerokiego zakresu świadczeń zdrowotnych, leczniczych, profilaktycznych, diagnostycznych, pielęgnacyjnych czy rehabilitacyjnych, co pozwala na stałe kontrolowanie stanu zdrowia. Lekarz POZ jako specjalista pierwszego kontaktu przeprowadza wywiad i decyduje o dalszej drodze leczenia.

Co ważne, działanie POZ opiera się na prawie do imiennego wyboru:

lekarza POZ;
pielęgniarki POZ;
położnej POZ.

Są to specjaliści, którzy będą regularnie dbali o Twoje zdrowie i kierowali procesem leczenia.

Podstawowa opieka medyczna udzielana jest w warunkach ambulatoryjnych tzn. w gabinetach, poradniach lub przychodniach, a w uzasadnionych przypadkach, również w domu pacjenta.

Co to jest POZ? Co wyróżnia Podstawową Opiekę Zdrowotną?

Podstawowa Opieka Zdrowotna stanowi filar systemu opieki zdrowotnej, który na tle innych wyróżnia:

kompleksowość – POZ obejmuje szeroki zakres świadczeń zdrowotnych;
kontynuacja opieki – istotą POZ jest długoterminowa opieka oparta na wzajemnym zaufaniu, która umożliwia osiąganie postępów w leczeniu w dłużej perspektywie;
koordynacja – lekarz POZ pełni funkcję koordynatora odpowiedzialnego za zapewnienie opieki zdrowotnej oraz za skierowanie pacjenta do specjalisty, jeśli choroba wymaga dalszych badań lub leczenia;
opieka profilaktyczna – Podstawowa Opieka Zdrowotna skupia się na zapobieganiu chorobom poprzez wsparcie pacjentów i udzielanie im zaleceń na temat zdrowego stylu życia, aktywności fizycznej oraz regularnych badań.

Lekarz POZ kto to? Czym się zajmuje lekarz podstawowej opieki zdrowotnej?

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej inaczej lekarz pierwszego kontaktu lub lekarz rodzinny to lekarz specjalizujący się w świadczeniu opieki zdrowotnej na poziomie podstawowym. Jego głównym zadaniem jest diagnozowanie, leczenie oraz zapewnienie opieki profilaktycznej pacjentom.

Lekarz pierwszego kontaktu – zakres obowiązków:

Diagnozowanie i leczenie – lekarz POZ pomoże diagnozować i leczyć różne choroby oraz dolegliwości, a także przepisać leki, wystawiać skierowania na badania diagnostyczne oraz zalecać odpowiednie leczenie.
Opieka profilaktyczna – lekarz POZ wspomaga profilaktykę zdrowotną, zlecając szczepienia, badania przesiewowe, analizując czynniki wchodzące w skład zdrowego stylu życia, a także czynniki ryzyka dla różnych chorób.
Koordynacja opieki – lekarz POZ pełni rolę koordynatora opieki nad swoimi pacjentami poprzez konsultacje z innymi specjalistami (jeśli wymaga tego stan zdrowia pacjenta), oraz zapewnia spójność opieki i zarządzania chorobami przewlekłymi.
Edukacja – lekarz POZ edukuje pacjentów na temat ich stanu zdrowia, przeprowadza konsultacje i odpowiada na wszelkie pytania dotyczące profilaktyki czy prowadzenia zdrowego stylu życia.

Wybór lekarza pierwszego kontaktu (deklaracja wyboru lekarza POZ)

Wyboru lekarza pierwszego kontaktu możesz dokonać poprzez:

złożenie pisemnej deklaracji wyboru lekarza POZ w wybranej przez Ciebie przychodni;
złożenie deklaracji online w Internetowym Koncie Pacjenta – znajdziesz w nim również informacje dotyczące aktualnego lekarza, pielęgniarki, położnej oraz przychodni, w której złożyłeś już deklarację.

Deklaracja POZ składana jest w ten sam sposób, aby dokonać wyboru pielęgniarki oraz położnej

Czy można zmienić lekarza podstawowej opieki zdrowotnej?

Zmieniasz miejsce zamieszkania? Wcześniej wybrany lekarz POZ zaprzestaje pracy w danej placówce? Masz prawo do ponownego wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej (dotyczy kobiet). Możesz z niego skorzystać 2 razy w ciągu całego roku.

W przypadku częstszej zmiany placówki – każda dodatkowa zmiana to koszt 80 zł (kwota wpłacana jest na konto Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia).

Czym się zajmuje pielęgniarka POZ?

Pielęgniarka POZ to pielęgniarka pierwszego kontaktu, która odgrywa dużą rolę w zapewnieniu skutecznej opieki nad pacjentem. Czym się zajmuje?

Przyjmowaniem pacjentów – pielęgniarka POZ przyjmuje pacjentów w szpitalu lub przychodni, pomaga im w rejestracji, zbiera informacje o ich stanie zdrowia, historii chorób oraz aktualnych objawach.
Badaniami przesiewowymi – wykonuje różnego rodzaju badania przesiewowe, takie jak pomiar ciśnienia krwi czy poziom glukozy we krwi. Pomaga w ocenie chorób przewlekłych i monitoruje stan zdrowia pacjentów.
Wykonywaniem procedur medycznych – pielęgniarka POZ w swojej pracy musi stosować się do ściśle określonych procedur medycznych podczas zakładania i zmieniania opatrunków, podawania leków, iniekcji, badań fizykalnych czy usuwania szwów.
Edukacją zdrowotną – pielęgniarka POZ udziela pacjentom porad dotyczących utrzymania zdrowego stylu życia, wspomagania odżywiania, aktywności oraz zarządzania przewlekłymi chorobami.
Wydawaniem recept i skierowań – pielęgniarka POZ może wydawać recepty na leki oraz skierowania na badania diagnostyczne, jeśli została do tego uprawniona przez lekarza.

Podstawowa opieka zdrowotna – położna POZ

Położna POZ (Pierwszego Kontaktu) to specjalistka zajmująca się opieką nad kobietami w okresie ciąży, rodzenia oraz połogu. Jej rola jest kluczowa w zapewnianiu opieki nad kobietami w różnych fazach życia rozrodczego. Oto kilka zadań, które należą do położnej POZ.

Opieka nad ciężarnymi – położna POZ zapewnia opiekę nad kobietami w ciąży, aby potwierdzić wykonanie badań, badań przesiewowych (takich jak badania krwi, moczu), pomiaru ciśnienia krwi oraz ocenić stan zdrowia matki i płodu.
Edukacja zdrowotna – położna przekazuje cenne informacje na temat zdrowego stylu życia w czasie ciąży, wzmocnienia organizmu czy aktywności fizycznej. Pomaga również w radzeniu sobie z ewentualnymi objawami i odpowiada na pytania dotyczące ciąży.
Przygotowanie do poczęcia – położna POZ pomaga kobietom w przygotowaniu do poczęcia oraz udziela informacji na temat różnych metod porodowych.
Opieka podczas porodu – w niektórych przypadkach położna POZ może asystować przy porodzie, monitorując stan zdrowia matki i płodu.
Opieka połogowa – po porodzie położna POZ nadal świadczy opiekę, monitorując zdrowie matki i dziecka w okresie połogu. Pomaga w karmieniu piersią, opiece nad noworodkiem oraz udziela porad dotyczących opieki i zdrowia.
Edukacja i promocja zdrowia – położna POZ prowadzi działalność edukacyjną wśród kobiet i społeczności na temat zdrowia reprodukcyjnego, profilaktyki chorób związanych z układem rozrodczym oraz znaczenia regularnych badań kontrolnych.

Jak działa przychodnia POZ?

Przychodnie POZ znajdują się w każdej większej miejscowości i gminie. To miejsca przeznaczone do udzielania podstawowych świadczeń medycznych lokalnej społeczności. W takiej przychodni na ogół wszystkie usługi zdrowotne finansowane są przez Narodowy Fundusz Zdrowia, a więc możesz zupełnie za darmo (pod warunkiem że jesteś ubezpieczony w NFZ) skorzystać z pomocy:

lekarzy rodzinnych,
pediatrów,
pielęgniarek,
położnych.

Przychodnia POZ to pierwsze miejsce, do którego udajesz się w momencie zachorowania. Choć w Polsce nie obowiązuje obecnie rejonizacja, warto wybrać poradnię, do której szybki dojazd nie będzie dla Ciebie problemowy.

Konsultacje z lekarzem POZ najczęściej umawia się telefonicznie bądź na stronie internetowej lub w aplikacji danej przychodni – wszystko zależy od danej placówki. Część poradni prowadzi zapisy na późniejsze terminy, inne jedynie w ten sam dzień.

Poradnie POZ zwykle czynne są w dni powszednie w godzinach 8.00 – 18.00. Jeśli zachodzi konieczność wizyty wieczornej bądź w niedzielę i święta – możesz skorzystać z nocnej i świątecznej opieki medycznej.

Nocna i świąteczna Podstawowa Opieka Zdrowotna

Warto wiedzieć, że POZ objemuje również świadczenia udzielane w dni powszednie po godzinie 18.00 do 8.00 rano dnia następnego oraz w dni ustawowo wolne od pracy całodobowo.

W ramach nocnej i świątecznej Podstawowej Opieki Zdrowotnej możesz uzyskać:

porady lekarskie;
świadczenia pielęgniarskie wynikające z udzielonej porady;
świadczenia pielęgniarskie zlecone przez lekarzy wynikające z potrzeby zachowania ciągłości leczenia.

Jak będzie wyglądać przyszłość Podstawowej Opieki Zdrowotnej?

Przede wszystkim starzenie się społeczeństwa będzie stawiać przed POZ nowe wyzwania związane z osobami w starszym wieku oraz przewlekłymi chorobami. Z drugiej strony młodzi ludzie zwracają coraz większą uwagę na zdrowy styl życia, dlatego nieoceniona okaże się rola POZ w edukacji pacjentów oraz promowaniu zdrowia, a także profilaktyki.

Warto również zauważyć, że medycyna, w tym Podstawowa Opieka Medyczna, nieustannie się rozwija wraz z postępem technologicznym. Przekłada się to na bardziej zaawansowane podejście do opieki. Popularne stają się oprogramowania medyczne usprawniające proces rejestracji pacjentów, przebieg wizyty, czy zarządzanie placówkami medycznymi. Pojawiła się również medycyna online pozwalająca na telekonsultacje bez wychodzenia z domu.

Przystosowanie do nowych trendów wbrew pozorom jest bardzo łatwe – wystarczy wybrać profesjonalna platformę Medyc, która jest prosta w użyciu i indywidualnie dopasowana do potrzeb konkretnej przychodni lub gabinetu lekarskiego. Co umożliwia takie oprogramowanie medyczne?

Rejestrację online;
prowadzenie elektronicznej dokumentacji medycznej i kartoteki pacjenta;
integracje z systemami zewnętrznymi i wewnętrznymi;
możliwość skorzystania z dodatkowych modułów dla lekarzy specjalistów;
zarządzanie placówką medyczną.